مجله علوم پزشكي رازي دوره 19 شماره 103 دي 1391 مقاله پژوهشي اثر عصاره خوراكي برگ زيتون بر سطح كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد مغزي و ادم مغزي در مدل سكته مغزي موش زهرا ربيعي: كارشناس ارشد فيزيولوژي مركز تحقيقات گياهان دارويي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهركرد شهركرد ايران. zahrarabiei@ymail.com دكتر محمدرضا بيگدلي: استاديار و متخصص فيزيولوژي دانشكده زيست شناسي دانشگاه شهيد بهشتي تهران ايران. bigdelimohammadreza@yahoo.com فاطمه محققي: كارشناس ارشد فيزيولوژي دانشكده زيست شناسي دانشگاه شهيد بهشتي تهران ايران. f_mhghgh@yahoo.com دكتر بهرام رسوليان: استاديار و متخصص فيزيولوژي مركز تحقيقات داروهاي گياهي رازي دانشگاه علوم پزشكي لرستان خرم آباد ايران. bahramrasoulian@gmail.com *ابوالقاسم شريفي: كارشناس ارشد آموزش زبان انگليسي دانشگاه علوم پزشكي شهركرد شهركرد ايران (*مولف مسي ول). sharifia@skums.ac.ir تاريخ دريافت: 91/1/27 تاريخ پذيرش: 91/4/19 چكيده زمينه و هدف: آسيب مغزي ناشي از ايسكمي گلوبال در اثر ايست قلبي و ايسكمي كانوني مغزي شمار زيادي از بيماران را ناتوان كرده يا به صورت مي شود. كه به صورت مرگ ناتواني داي مي بوده است. مطالعات اخير پيشنهاد ميكنند كه عصاره برگ زيتون باعث سركوب التهاب و كاهش آسيب ناشي از استرس اكسيداتيو روش كار: در اين مطالعه تجربي اثر عصاره خوراكي برگ زيتون بر سطح كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد مغزي و ادم مغزي در مدل سكته مغزي موش مورد بررسي قرار گرفت. گروه ها هر كدام شامل 12 موش نر از نژاد ويستار مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه اول گروه كنترل است كه آب مقطر دريافت مي كند در حالي كه سه گروه تيمار عصاره برگ زيتون را به صورت خوراكي از طريق گاواژ به مدت 30 روز دريافت مي كنند ) هب ترتيب 75 50 و 100 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن بدن) و گروه شم كه در آن تيمار و القاي ايسكمي صورت نمي گيرد. دو ساعت بعد از آخرين گاواژ گروه كنترل گروههاي عصاره برگ زيتون و گروه شم هر كدام به دو زير گروه تقسيم مي شوند: زير گروه (Middle Cerebral Artery Occlusion) MCAO كه تحت جراحي شريان مياني مغزي قرار ميگيرند و براي اندازهگيري ميزان ادم مغزي استفاده ميشوند (6=n) و زيرگروه براي آناليز ليپيدهاي مغزي كه به صورت دست نخورده باقي ميمانند (6=n). يافتهها: عصاره برگ زيتون باعث افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد مغزي در گروه هاي آزمايشي شد. عصاره برگ زيتون باعث كاهش ادم مغزي در گروه هاي آزمايشي 75 و 100 ميلي گرم عصاره مي شود. نتيجهگيري: داده هاي اين مطالعه پيشنهاد ميكند كه عصاره برگ زيتون ممكن است در مدل ايسكمي- خون رساني مجدد موش اثر محافظت عصبي داشته باشد. كارهاي بيشتري نياز است تا اين مشاهدات را تاييد كرد. كليدواژهها: عصاره برگ زيتون كلسترول كلسترول استر تري گليسريد سكته مغزي. مقدمه طي ايسكمي و خون رساني مجدد (I-R) وقوع مجموع فرآيندهاي سلولي و ملكولي سبب آسيب سلولهاي عصبي و غير عصبي و همچنين مويرگهاي مغزي مي شوند. از جمله اين وقايع مي توان به سميت سلولي ناشي از تحريك استرس اكسيداتيو پراكسيداسيون ليپيدها التهاب و به دنبال آنها شكسته شدن سد خوني-مغزي و ايجاد ادم مغزي اشاره كرد. مطالعات نشان داده اند كه عصاره برگ زيتون و تركيبات آن با مقابله با اين فرآيندهاي آسيب زننده سبب القاي نوروپروتكشن ميشوند. سكته عامل ناتواني طولاني مدت و سومين عامل مرگ در ايالات متحده است. تقريبا 3-9 ميليون آمريكايي از سكته زنده مانده اند و اثرات ثانوي سكته نيازمند سالانه بيش از 51 ميليون دلار هزينه است. در حال حاضر فعالكنندهي پلاسمينوژن بافتي Plasminogen) Tissue (Activator-TPA تنها دارويي است كه براي درمان مرحله حاد ايسكمي به كار ميرود و بايد در 3 ساعت بعد از شروع سكته مصرف شود (1). با وجود مقاومت زياد مغز به استرس اكسيداتيو ناشي از ايسكمي/ خون رساني مجدد اين عضو آسيب پذير است. تحريك اكسيتوتوكسيك توليد
و 3 19 اثر عصاره خوراكي برگ زيتون بر سطح كلسترول... سوپر اكسيد و نيتريك اكسيد منجر به توليد محصولات شديدا واكنشي شامل پراكسي نيتريت و راديكالهاي هيدروكسيل ميشود كه قادرند به ليپيدها پروتي نها و DNA آسيب بزنند( 2 ). محصولات زيتون شامل منبع غني از پلي فنولها نظير اولي وروپين و مشتقات آن شامل هيدروكسي تيروزول و تيروزول كه راديكال هاي آزاد را جمع ميكند و از اكسيداسيون شيميايي LDL جلوگيري ميكند. تركيب اصلي برگ ها و فرآوردههاي زيتوني دست نخورده از گونه Oleaeuropaea آلي وروپين است و بسياري از پلي فنول هاي يافت شده در روغن زيتون به وسيله هيدروليز آن به وجود آمده اند. آلي وروپين خاصيت آنتي اكسيداني قوي در مقايسه با يك آنالوگ محلول در آب تكوفرول در محيط In vitro دارد. آلي وروپين و متابوليت هاي اصلي آن تيروزول وهيدروكسي تيروزول به سرعت در خون پخش شده و در ادرار بيشتر به صورت گلوكورونيدها و يا با غلظتهاي بسيار كم به صورت آزاد دفع مي شوند. آلي وروپين آنيونهاي سوپراكسيد وراديكالهاي هيدروكسيل را جمع ميكند. راديكال هاي آزاد اكسيژن از طريق اكسيده كردن LDL و توليد انواع گونه هايي كه در ديواره رگها با اكسيژن واكنش مي دهند در پاتوژنز آترواسكلروز نقش دارند (3). امروزه آثار حفاظتي عصاره برگ زيتون را بيشتر به محتوي بالاي تركيبات پلي فنولي با خاصيت آنتي اكسيداني آن نسبت مي دهند( 4). در مطالعه اي مشخص شده كه تجويز آلي وروپين از طريق گاواژ با دوزهاي 10 و يا 20 ميليگرم بر كيلوگرم وزن بدن به مدت 3 يا 6 هفته آثار ضد ايسكميك و ضد اكسيداتيو در خرگوش دارد. در اين مطالعه مشخص شد كه آلي وروپين خاصيت هيپوليپيدميك هم دارد به طوري كه نه تنها هر دو دوز به مدت 6 هفته سبب كاهش كلسترول و تريگليسيريد پلاسما در خرگوش هاي دچار هايپرليپيدمي ميشود بلكه در بالاترين دوز مصرف ( 20 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن بدن) باعث كاهش حجم سكته قلبي در خرگوشها در محيط In vivo نيز مي شود. به علاوه در اين آزمايش آلي وروپين سبب حفاظت در قبال آسيب اكسيداتيو حاصل از I-R شده و محتوي پروتي ين كربونيل (PC) كه يك بيو ماركر استرس اكسيداتيو است را پايين مي آورد (5). عصاره هاي زيتون غني از آلي وروپين سبب كاهش سطح كلسترول خون موشها شده اند اثري كه به تواناييهاي آنها براي كاهش پراكسيداسيون ليپيد و افزايش فعاليت آنزيمهاي آنتي اكسيداني نسبت داده مي شود (5). پديدههاي متعددي در طي ايسكمي و خون رساني مجدد ديده مي شود كه شامل آسيب به ليپيدهاي غشا مخصوصا به صورت ليپوليز در طي ايسكمي و پراكسيداسيون اسيدهاي چرب اشباع نشده وابسته به راديكال ها در طي خون رساني مجدد است (1). در اين مطالعه اثر عصاره برگ زيتون كه غني از تركيبات پلي فنولي نظير آلي وروپين است بر سطح ليپيدهاي مغزي و آثار نوروپروتكتيو ايجاد شده از طريق تغيير سطح ليپيدهاي مغزي و ارتباط آن با ميزان ادم مغزي مورد بررسي قرار مي گيرد. نشان داده شده است كه تزريق داخل صفاقي تيروزول در ابتداي ايسكمي و خون رساني مجدد با دوز 30 ميليگرم بر كيلوگرم سبب كاهش حجم سكته و بهبود عملكردهاي نورولوژيكي پس از القاي ايسكمي كانوني درموشهاي نر ميشود. در شرايط فيزيولوژيكي تركيبات قطبي مثل رسوراترول نميتوانند به راحتي از سد خوني- مغزي عبور كنند اما پس از ايسكمي كانوني مغزي از سد خوني-مغزي شكسته شده ميتوانند رد شوند. در صورتي كه تيروزول از اين سد عبور مي كند و در آزمايشها خواص نوروپروتكتيو را نشان مي دهد. در واقع تيروزول با فعاليت ضد التهابي و آنتي اكسيداني خود آثار حفاظتي اش را نشان ميدهد (6). در مدل ايجاد ادم مغزي در جوندگان 8 ساعت پس از بستن داي مي شريان مياني مغزي ادم مغزي بيشتر در ناحيه مجاور كانون سكته ديده ميشود. ادم مغزي توسط نيروهاي جلوبرنده مثل جريان يونهاي سديم و پتاسيم و جريان آب به سمت ناحيه اي كه اصلا خونرساني نمي شود جريان مي يابد (7). طبق اصل استارلينگ درك چگونگي مجله علوم پزشكي رازيدوره 19 شماره 103 دي 1391
20 زهرا ربيعي و همكاران ايجاد ادم به شناخت دو فاكتور نياز دارد. فاكتور اول شيب فشارهاي هيدروستاتيك و اسمزي است و فاكتور دوم نفوذپذيري مويرگها است. عبور و مرور از سلولهاي اندوتليالي از طريق كانالهاي يوني پينوسيتوز و اتصالهاي محكم بين سلولهاي اندوتليالي صورت ميگيرد. اختلال در عملكرد هر كدام از اين فاكتورها ميتواند سبب بروز ادم مغزي شود. عصاره برگ زيتون موجب كاهش فعاليت NFқB و كاهش بيان TNFα شد كه نشان دهنده مهار التهاب است. همچنين اين عصاره سبب كاهش سطح مالون دي آلدهيد -MDA) (Malondialdehyde كه نشانگر پراكسيداسيون ليپيد است هم شده است (8). در اين مطالعه ارتباط بين تغيير سطح كلسترول كلسترول استر و تريگليسريد مغزي در اثر تغذيه با عصاره برگ زيتون و ميزان ادم مغزي در مدل سكته مغزي مورد بررسي قرار گرفت. روش كار موش هاي نر بالغ نژاد ويستار در محدودهي وزني 200 تا 300 گرم از پژوهشكده علوم اعصاب دانشگاه شهيد بهشتي خريداري شده و در دوره دوازده ساعته تاريكي- روشنايي در دماي 22 درجه سيلسيوس با غذاي استاندارد موشهاي صحرايي تهيه شده ازانستيتو پاستور ايران در مدت مطالعه نگهداري شدند. آماده سازي :Oleaeuropaea) OLE واريته Sevillano كه ميزان آلي وروپين در آن 30 درصد است توسط مركز تحقيقات داروهاي گياهي رازي (لرستان ايران) تهيه شد. پودر OLE در آب مقطر قبل از استفاده حل شد. موش ها به 4 گروه اصلي تقسيم مي شوند: گروه كنترل كه به مدت 30 روز از طريق گاواژ آب مقطر دريافت ميكنند گروه هاي عصاره (50 75 و 100 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن بدن) كه به مدت 30 روز از طريق گاواژ عصاره برگ زيتون را دريافت ميكنند و گروه شم كه در آن تيمار و القاي ايسكمي صورت نميگيرد و هر گروه شامل 12 حيوان است كه در طي 30 روز در ساعت 11-12 گاواژ ميشوند. دو ساعت بعد از آخرين گاواژ در روز سي ام هر گروه به دو زير گروه تقسيم ميشود يك زير گروه MCAO كه تحت جراحي شريان مياني مغزي قرار ميگيرد و براي اندازهگيري ميزان ادم مغزي استفاده مي شود (6=n) و زير گروه دوم كه به صورت دست نخورده باقي مي ماند و براي آناليز ليپيدهاي مغزي استفاده مي شود (6 =n). دوزهاي انتخابي بر اساس مطالعات انجام شدهي قبلي بود (8). ايجاد مدل سكته مغزي (انسداد شريان مركزي مغز): موش ها بعد از توزين با داروي كلرات هيدرات (مرك آلمان) به ميزان 400 ميليگرم بر كيلوگرم وزن بدن بيهوش مي شدند. جراحي مدل سازي انسداد شريان مياني مغز يا همان MCAO مطابق دستورالعمل لونگاو همكارانش انجام شد( 9 ). به طور خلاصه تحت جراحي ميكروسكوپي يك نخ بخيه نايلون 0 - زا 3 طريق تنه شريان كاروتيدي خارجي -ECA) (External Carotid Artery وارد رگ شرياني راست مي شد و تا رسيدن به شريان مغزي قدامي Artery-) Anterior Cerebral (ACA از ميان شريان كاروتيدي داخلي Internal) (Carotid Artery-ICA با پتريگوپالاتين بسته ادامه داده مي شد. در اثر تماس نخ بخيه و ACA جريان خون ازهر طرف به MCA بسته مي شد. اين بسته شدن از طريق احساس مقاومت در پيشروي نخ و ورود حدود 20 ميلي متر طول نخ از تنه ECA مشخص مي شد. بعد از 60 دقيقه ايسكمي برقراري مجدد جريان خون صورت ميگرفت. دماي بدن از طريق ركتوم با كمك دماسنج ديجيتالي color,) Geratherm (Germany اندازهگيري مي شد و در حدود 37 درجه سلسيوس حفظ مي شد. روش سنجش محتوي آب مغزي: بعد از جداسازي سر حيوان مغز خارج مي شد. مخچه پل مغزي و پيازهاي بويايي جدا مي شدند و وزن خالص نيمكره هاي مغز Weight-WW) (Wet اندازهگيري مي شد. سپس وزن خشك ) Dry (Weight-DW بعد از قرار گرفتن 24 ساعت در آون با دماي 120 درجه اندازهگيري ميشد. در مجلهعلوم پزشكي رازي دوره 19 شماره 103 دي 1391
21 اثر عصاره خوراكي برگ زيتون بر سطح كلسترول... نهايت محتوي آب مغز بر اساس فرمول [(WW-) [(DW)/WW 100 اندازهگيري ميشد( 10 ). جداسازي خالص سازي و شناسايي ليپيدها: در پايان روز سي ام تمام موش ها از طريق تزريق داخل صفاقي كلرال هيدرات با دوز 800 ميليگرم بر كيلوگرم وزن بدن كشته شدند و مغزشان بعد از جدا كردن سرشان به سرعت خارج شده و نيمكرهي راست مغز از ساير قسمت هاي مغز مثل نيمكرهي چپ و مخچه و پل مغزي جدا شده و در دماي 80- درجه سيلسيوس براي آناليزهاي ليپيدي نگهداري شد. نمونه ي مغزي با 5 ميليليتر كلروفورم و متانول با حجم 1 به 1 و 0/5 ميلي ليتر آب مقطر روي مگنتيك استيرر در دماي اتاق به مدت حداقل 8 ساعت گذاشته شد. با اين روش كل ليپيدها از بافت مغزي جداسازي مي شدند. بعد از 8 ساعت نمونه از روي استيرر برداشته و به مدت 10 دقيقه با دور 1200g سانتريفيوژ شد. سپس سوپرناتانت برداشته شده و رسوب باقيمانده و ظرفي كه مغز در آن هموژن شده را با 2 ميلي ليتر كلروفورم و متانول با حجم 1 هب 1 شسته و دوباره سانتريفيوژ كرده و سوپرناتانت را برداشته و باسوپرناتانت اولي تركيب كرده و در دماي 4 درجه سيلسيوس براي جداسازي و خالص سازي و شناسايي ليپيدها نگهداري مي شد. جداسازي ليپيدها با استفاده از ستون كروماتوگرافي DEAE - sephadex انجام شد. ستون بعد از آماده سازي دو بار با حلال A كه شامل كلروفورم متانول آب با حجم 8:60:30 است شسته شده و ليپيد هاي خنثي در حلال A جمع آوري گشته كه اين ها شامل كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد است. كروماتوگرافي لايه نازك با كارايي بالا :HPTLC ليپيدها بر روي پليت 10 20 سيليكاژل 60 HPTLC (مرك آلمان) با استفاده از دستگاه HPTLC مدل camag linomat auto TLC spotter نقطه گذاري مي شود. بعد از اتمام نقطهگذاري پليتها در بافري كه شامل كلروفرم: متانول استيك اسيد فرميك اسيد (با حجم 65:35:2:1) است غوطهور ميشود تا بافر تا ارتفاع 4/5 سانتي متري پليت بالا رود. سپس از بافر خارج شده خشك مي شود و در بافر دوم كه شامل هگزان دي ايزوپروپيل اتر استيك اسيد با حجم (65:35:2) غوطه ور مي شود تا بافر تا ارتفاع 10 سانتي متري پليت حركت كند و ليپيدها بر روي باندهاي جدا در پليت قرار مي گيرند. ليپيدهاي خنثي روي پليت با استفاده از معرف كوپريك استات %3 در محلول %8 فسفريك اسيد به دنبال حرارت دادن در آون با دماي 160-170 درجه سيلسيوس به مدت 7 دقيقه ظاهر مي شوند و سپس پليت ها توسط دستگاه اسكنر در طول موج 350 نانومتر اسكن مي شوند (11). آناليزهاي آماري: تمام آناليزها با كمك نرم افزار 16.0.V SPSS انجام شد. نفوذپذيري سد خوني - مغزي با استفاده از آزمون آنواي يكطرفه روش مقايسه ميانگين ها به روش LSD انجام شد. ارتباط بين سطح ليپيدهاي مغزي و نفوذپذيري سد خوني - مغزي با استفاده از آزمون Correlation Pearson انجام شد و 0.05>p از لحاظ آماري معني دار در نظر گرفته شد. يافتهها اثر پيش تغذيه عصاره برگ زيتون بر سطح كلسترول كلسترول استر تري گليسريد مغزي و ارتباط آن با ادم مغزي سطح كلسترول (نانوگرم بر ميلي گرم وزن تر مغز) و كلسترول استر مغزي (نانوگرم بر ميلي گرم وزن تر مغز)در گروه هاي تيمار با 75 50 و 100 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن بدن عصاره برگ زيتون در مقايسه با گروه كنترل بالاتر است. سطح تري گليسريد مغزي (نانوگرم بر ميلي گرم وزن تر مغز) در دوزهاي 75 و 100 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن بدن در مقايسه با گروه كنترل بالاتر است در حالي كه دوز پايين يعني 50 ميلي گرم بي اثر است. ارتباط معني داري بين افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد مغزي و كاهش ادم مغزي در گروه عصاره برگ زيتون 100 و 75 ميليگرم وجود دارد ولي ارتباط معنيدار بين افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تري گليسريد مغزي و ادم مغزي مجله علوم پزشكي رازيدوره 19 شماره 103 دي 1391
22 زهرا ربيعي و همكاران جدول 1. ارتباط بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي در گروه كنترل و دوز 50 ميلي گرم عصاره برگ زيتون ارتباط معنيدار بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي*, (0.05>p) و rعدد 2 مربوط به رگرسيون خطي ادم مغزي R 2 = 0.01 R 2 =0.008 R 2 =0.009 ليپيدهاي مغزي كلسترول استر كلسترول تري گليسريد ارتباط معنيداري بين افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تريگليسريد مغزي و كاهش ادم مغزي در گروه 50 ميلي گرم عصاره برگ زيتون در مقايسه با گروه كنترل وجود ندارد. جدول 2. ارتباط بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي در گروه كنترل و دوز 75 ميلي گرم عصاره ارتباط معني دار بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي *,(0.05>p) و r 2 عدد مربوط به رگرسيون خطي ادم مغزي R 2 =0.29 * R 2 =0.21 * R 2 =0.20 * ليپيدهاي مغزي كلسترول استر كلسترول تريگليسريد ارتباط معني داري بين افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تريگليسريد مغزي و كاهش ادم مغزي در گروه 75 ميلي گرم عصاره برگ زيتون در مقايسه با گروه كنترل وجود دارد. جدول 3. ارتباط بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي در گروه كنترل و دوز 100 ميلي گرم عصاره ارتباط معني دار بين سطح ليپيدهاي مغزي و ميزان ادم مغزي *, (0.05>p) و r 2 عدد مربوط به رگرسيون خطي ادم مغزي R 2 = 0.37 * R 2 = 0.35 * R 2 =0.20 * ليپيدهاي مغزي كلسترول استر كلسترول تريگليسريد ارتباط معنيداري بين افزايش سطح كلسترول كلسترول استر و تريگليسريد مغزي و كاهش ادم مغزي در گروه 100 ميلي گرم عصاره برگ زيتون در مقايسه با گروه كنترل وجود دارد. در گروه عصاره 50 ميلي گرم عصاره وجود ندارد(جداول 1-3). آثارعصاره برگ زيتون بر محتوي آب مغزي: ايسكمي موضعي مغزي سبب افزايش معني دار آب مغزي در نيمكره آسيب ديده (نيمكره راست) در مقابل نيمكره سالم در گروه شاهد (0.001>p) ميشود. دوزهاي 75 ميلي گرم بر كيلو گرم عصاره برگ زيتون (0.045=p) و 100 ميلي گرم بر كيلو گرم عصاره برگ زيتون (0.002=p) محتوي آب مغزي را در نيمكره آسيب ديده كاهش دادند و كاهش ادم مغزي در اين دو گروه ديده شد. در حالي كه در دوز 50 ميلي گرم اين كاهش معني دار نبود. همچنين ميزان محتوي آب مغزي بين نيمكره هاي راست و چپ در دوزهاي 50 و 75 ميلي گرم (0.001>p وp=0.005 به ترتيب) معني دار بود در حالي كه در دوز 100 ميلي گرم اختلافي در ميزان آب مغزي بين دو نيمكره وجود نداشت و اين مسي له نشان دهندهي اثر خوب دوز 100 ميلي گرم عصاره برگ زيتون در كاهش ادم مغزي بوده است. ارتباط معنيداري بين محتوي آب مغزي در نيمكره آسيب ديده در گروه كنترل و گروه شم وجود دارد (0.001 p) (شكل 1). بحث ونتيجهگيري در اين مطالعه ديده شد كه تيمار با عصاره برگ زيتون باعث افزايش سطح كلسترول و كلسترول استر و تري گليسيريد مغزي در گروه هاي آزمايشي مي شود. تشكيل ادم بعد از ايسكمي و خونرساني مجدد با ناتواني سد خوني - مغزي براي حفظ گراديان يونها همراه است. ادم مغزي بعد از ايسكمي و خون رساني مجدد باعث تخريب سد خوني - مغزي مي شود. سد خوني- مغزي با حضور اتصالات محكم شناخته مي شود. اتصالات محكم مناطقي از غشا هستند كه كلسترول بيشترين غلظت را در اين مناطق دارد (12). كلسترول استر مهم ترين حامل و شكل ذخيره اي كلسترول در ذرات ليپوپروتي ين و اكثر انواع سلول هاست. سطح كلسترول مغزي از طريق تبديل كلسترول به 24- S- هيدروكسي كلسترول (24-OH-chol) كه از سد خوني مغزي خيلي راحت تر از كلسترول عبور ميكند تنظيم ميشود (13). در آزمايشي موشهاي اسپيراگودالي به 5 گروه تقسيم شدند كه شامل گروه روغن زيتون گروه مارگارين گروه روغن سويا و گروه روغن آفتابگردان و گروه كره كه هر كدام به ميزان 15 ميليگرم مجلهعلوم پزشكي رازي دوره 19 شماره 103 دي 1391
23 اثر عصاره خوراكي برگ زيتون بر سطح كلسترول... شكل 1. نمودار مقايسه ادم مغزي در گروه هاي آزمايشي. ايسكمي موضعي مغزي سبب افزايش معني دار آب مغزي در نيمكره آسيب ديده (نيمكره راست) در مقابل نيمكره سالم در گروه شاهد. دوزهاي 75 و 100 ميلي گرم بر كيلو گرم عصاره برگ زيتون محتوي آب مغزي را در نيمكره آسيب ديده كاهش دادند. در حالي كه در دوز 50 ميلي گرم اين كاهش معني دار نبود. همچنين ميزان محتوي آب مغزي بين نيمكره هاي راست و چپ دوزهاي 50 و 75 ميلي گرم معني دار بود در حالي كه در دوز 100 ميلي گرم اختلافي در ميزان آب مغزي بين دونيمكره وجود نداشت. ارتباط معني داري بين محتوي آب مغزي در نيمكره آسيب ديده در گروه كنترل و گروه شم وجود دارد. بر 100 گرم وزن بدن روغن به مدت 8 هفته تيمار شدند و اثر اين تيمارها بر كلسترول و تري گليسريد مغز بررسي شد. نتايج نشان داد سطح كلسترول و تري گليسريد مغز در تمام گروهها نسبت به كنترل بالاتر است به غير از سطح تري گليسريد مغز در گروه مارگارين. سطح كلسترول در گروه روغن زيتون به طور چشمگيري نسبت به ساير گروهها بالاتر است به غير از گروه روغن آفتابگردان و سطح تريگليسريد مغز در گروه روغن زيتون نسبت به ساير گروهها به طور چشمگيري بالاتر است به جز گروه روغن سويا.(14) كلسترول براي سنتز غشا و فعاليت هاي ديگر سلولها به كار ميرود. ممكن است افزايش سطح كلسترول و كلسترول استر مغزي در اثر مصرف روغن زيتون وعصاره برگ زيتون باعث ايجاد نوروپروتكشن شده و از اين طريق باعث افزايش استحكام سد خوني- مغزي در برابر آسيب ايسكمي و خون رساني مجدد شود و در نتيجه باعث كاهش ادم مغزي شود. ادم مغزي در ابتدا در نواحي پنومبرا كه هنوز مقداري خونرساني ميشوند اتفاق ميافتد. ادم ايجاد شده باعث تخريب سد خوني-مغزي مي شود. شكسته شدن سد خوني-مغزي و وقوع هموراژي ميتواند نتيجه فعال شدن متالوپروتي ينازهاي ماتريكسي Matrix) (metalloproteinase-mmps باشد (7). نشان داده شده كه MMP ها مي توانند سبب مهاجرت نوتروفيلها به بافت و در نتيجه ايجاد چرخه معيوب براي افزايش التهاب شوند. همچنين MMP ها باعث تخريب پروتي ينهاي مسي ول ايجاد اتصالات محكم از جمله اكلودين و كلودين در طي ايسكمي و خون رساني مجدد مي شوند. تركيبات مجله علوم پزشكي رازيدوره 19 شماره 103 دي 1391
24 زهرا ربيعي و همكاران 10. Bigdeli MR, Hajizadeh S, Froozandeh M, Heidarianpour A, Rasoulian B, Asgari AR, et al. Normobarichyperoxia induces ischemic tolerance and upregulation of glutamate transporters in the rat brain and serum TNF-α level. Exp Neurol. 2008; 212:298 306. 11. Macala LJ, Yu RK, Ando S. Analysis of brain lipids by high performance thin-layer chromatography and densitometry. J Lipid Res. 1983; 24:1243 50. 12. Dietschy JM, Turley SD. Molecular physiology and pathophysiology of tight junctions in the blood brain barrier. Trends Neurosci. 2001;24:719-25. 13. Owen RW, Giacosa A, Haubner R, Spiegelhalder B, Bartsch H. The antioxidant/anticancer potential of phenolic compounds isolated from olive oil. EJC. 2000; 36:1235-47. 14. Kurban S, Mehmetoglu I, Yilmaz G. Effect of diet oils on lipid levels of the brain rats. Indian Journal of Clinical Biochemistry Indi J Clinic Biochem. 2007;22:44-7. فنولي عصاره برگ زيتون ميتوانند با مهار فعاليت فاكتور رونويسي NFkβ از فعال شدن MMP9 و در نتيجه از تخريب سد خوني-مغزي جلوگيري كنند (8). مطالعات زيادي براي مشخص كردن اثر عصاره برگ زيتون در كاهش آسيب هاي ناشي از سكته مغزي نياز است ولي عصاره برگ زيتون به دليل محتوي بالاي تركيبات فنولي يك كانديداي ايده آل قوي براي پيش درمان ايسكمي مغزي به صورت تنها يا با كمك دارويي براي علم پزشكي باشد. منابع 1. Blaine CW, Jonathon MS, Donald JD, Brian JO, Robert WN, Lawrence I, et al. Brain ischemia and reperfusion: molecular mechanisms of neuronal injury. NeurolSci. 2000;179:1 33. 2. David SW, Huaxin S, Ines BH. Oxidants, antioxidants and the ischemic brain. Exp Boil. 2004; 207:3221-31. 3. Visioli F, Bellosta S, Galli C. Oleuropein: the bitter principle of olives, enhances nitric oxide production by mouse macrophages. Life Sci. 1998; 62:541 6. 4. Stupans I, Kirlich A, Tuck KL, Hayball PJ. Comparison of radical scavenging effect, inhibition of microsomal oxygen free radical generation, and serum lipoprotein oxidation of several natural antioxidants. J Agric Food Chem. 2002;50:2464 9. 5. Andreadou I, Iliodromitis EK, Mikros E, Constantinou M, Agalias A, Magiatis P, et al. The olive constituent oleuropein exhibits anti-ischemic, antioxidative, and hypolipidemic effects in anesthetized rabbits. J Nutr. 2006;136:2213 9. 6. Bu Y, Rho S, Kim J, Kim MY, Lee DH, Kim SU, et al. Neuroprotective effect of tyrosol on transient focal cerebral ischemia in rats. Neurosci Lett. 2007;414: 218 21. 7. Ashai M, Wang X, Mori T, Sumii T, Jung JC, Moskowitz MA, et al. Effects of matrix metalloproteinase-9 gene knock- out on the proteolysis of blood- brain barrier and white matter components after cerebral ischemia. J Neurosci. 2002 ;21:7724-32. 8. Wang L, Geng C, Jiang L, Gong D, Liu D, Yoshimura H, et al. The anti atherosclerotic effect of olive leaf extract is related to suppressed inflammatory response in rabbits with experimental atherosclerosis. Eur J Nutr. 2008;47:235 43. 9. Longa EZ, Weinstein PR, Carlson S, Cummins R. Reversible middle cerebral artery occlusion without craniectomy in rats. Stroke. 1989;20:84 91. مجلهعلوم پزشكي رازي دوره 19 شماره 103 دي 1391
Original Article Effect of dietary olive leaf extract on brain cholesterol, cholesterol ester and triglyceride levels and of brain edema in rat stroke model Zahra Rabiei, MSc. Faculty of Biological Science, Shahrekord University of Medical Sciences, Shahrekord, Iran. zahrarabiei@ymail.com Mohammad Reza Bigdeli, PhD. Assistant Professor of Physiology, Faculty of Biological Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. bigdelimohammadreza@yahoo.com Fatemeh Mohagheghi, MSc. Faculty of Biological Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. f_mhghgh@yahoo.com Bahram Rasoulian, PhD. Assistant Professor of Physiology. Razi Herbal Medicines Research Center, Lorestan University of Medical Sciences, Khoramabad, Iran. bahramrasoulian@gmail.com *Abulghasem Sharifi, MA of English Teaching Faculty of Medical Science, Shahrekord University of Medical Sciences, Shahrekord, Iran (*Corrresponding author). sharifia@skums.ac.ir Abstract Background: Brain injury by transient complete global brain ischemia (cardiac arrest) and regional incomplete brain ischemia (ischemic stroke) afflicts a very large number of patients with death or permanent disability. Recent studies suggest that olive extracts suppress inflammation and reduce stress oxidative injury. Methods: The aim of the study was to evaluate the effect of dietary Olive Leaf Extract (OLE) on brain cholesterol, cholesterol ester and triglyceride levels as well as brain edema in rat stroke model. Five groups, each consisting of 12 male Wistar rats, were studied. First and second groups (control and sham) received distilled water, while three treatment groups received oral olive leaf extract (OLE) for 30 days (50, 75 and 100 mg/kg/day, respectively). Two hours after the last dose, each main group was subdivided to Middle Cerebral Artery Occlusion (MCAO)-operated (n=6) and intact subgroups (n=6) for assessment of neuropathology (brain edema) and brain lipid analysis. Results: The brain cholesterol, cholesterol ester and triglyceride levels were greater in experimental groups when compared to controls. Olive leaf extracts reduced brain edema in experimental groups of 75 and 100 mg/kg/day. Conclusion: Our data suggest that OLE may be cerebroprotective in a rat model of ischemiareperfusion. Further work is required to extend these observations. Keywords: Olive leaf extract, Cholesterol, Cholesterol ester, Triglyceride, Brain stroke. Razi Journal of Medical Sciences Vol. 19, No. 103, Dec-Jan 2012-13 25